Uykusuzluk Migreni Nasıl Tetikliyor?
Prof. Dr. Aynur Özge
Bugün sizlerle hepimizin bir dönem tecrübe ettiği bir sorunu ve onun beynimizde bıraktığı izleri konuşacağız: Uykusuzluk ve migren.
Beyin Ağrı Algısını Değiştiren Nörolojik Mekanizmalar
Bazılarınız sabaha karşı başlayan o zonklayıcı baş ağrısını çok iyi bilir. Gecenin bir yarısı dönüp durmak, sabaha karşı baş ağrısıyla uyanmak ya da yetersiz uyku sonrası gelen gün boyu süren migren atağı… Peki ama neden? Uykusuzluk migreni nasıl tetikler?
Migren Beyni: Sürekli Alarmda Bir Sinir Ağı
Migren hastalarının beyinleri, sıradan beyinlerden biraz daha farklı çalışır. Özellikle:
- Beyin sapındaki ağrı düzenleyici merkezler,
- Talamus,
- Trigeminal sinir yolları,
- Kortikal ağlar migrenli kişilerde hem daha hassastır hem de daha kolay tetiklenir.
Normalde bu bölgeler “gerektiğinde” aktive olur. Ama uykusuzluk, bu ağların frenlenmesini zorlaştırır. Sonuç: Beyin, küçük bir uyarıyı bile tehdit gibi algılar.
Uykusuzluk Neyi Bozar? Ağrıyı Nasıl Artırır?
Uykusuzluk, beyin kimyasını doğrudan etkiler:
- Serotonin düzeyleri düşer: Bu hem ruh halini bozar hem de ağrı eşiğini düşürür.
- Orexin ve melatonin dengesi bozulur: Bu maddeler hem uyku hem ağrı düzeninde rol oynar.
- Kortizol salınımı artar: Stres hormonu olarak bilinen bu madde, beyni sürekli alarmda tutar.
Özellikle REM uykusu bölünmüşse, migren ağrılarında artış, gün içinde ışık ve sese aşırı duyarlılık, denge bozuklukları, hatta görsel aura belirtileri daha sık gözlenir.
Hasta Örneği: Geceyi Atlatamayan Migrenli Genç Kadın
36 yaşındaki Ayşegül Hanım, bir devlet kurumunda memur olarak çalışıyor. Yoğun bilgisayar başı mesaisi, yeni doğmuş bebeği ve gece beslenmeleri nedeniyle 4-5 aydır derin uyku uyuyamıyor.
Baş ağrıları, daha önce yılda birkaç defa yaşanırken, şimdi haftada 3-4 atak hâline gelmiş. Sabahları boyun tutulması, göz çevresinde zonklama ve mide bulantısıyla uyanıyor.
Uykusuzluk nedeniyle beyninin “ağrı kapıları” sürekli açık kalmış. Uykuyu düzelttiğimizde ve uygun düzenleyici tedavileri başlattığımızda, migren atakları da belirgin şekilde azaldı.
Uykusuzluk – Migren Döngüsünü Kırmak İçin Neler Yapılabilir?
- Uyku hijyenine dikkat edin: Her gün aynı saatte yatıp kalkın, yatmadan önce ekranlardan uzak durun. Leptin desteğini arkanıza almak ağrıyı olduğu kadar belleğinizi de olumlu yönde etkiler.
- Karanlık ve sessiz ortam: Melatonin salınımı için ideal ortam yaratın.
- Ağrı günlüğü tutun: Ataklarınızı tetikleyen uyku bozukluklarını not edin.
- Melatonin desteği (hekim önerisiyle): Bazı vakalarda düşük doz melatonin etkili olabilir.
- Uyku bozukluğu varsa araştırın: Özellikle horlama, sabah baş ağrısı, gündüz uyuklama gibi belirtiler varsa, uyku apnesi gibi tablolar dışlanmalıdır.
Klinik Not: Uyku İlaçları ve Migren
Her uykusuzluk durumunda hemen ilaç başlamak doğru değildir. Uyku ilaçlarının bazıları migreni tetikleyebilir ya da ağrı kesicilerle etkileşime girebilir. Bu yüzden mutlaka uzman görüşü alınmalıdır.
Sonuç: Migrenli Beyin Uyuyamazsa Dinlenemez, Dinlenemezse Acır
Migren sadece bir baş ağrısı değil, tüm vücudu ilgilendiren nörobiyolojik bir hastalıktır. Uyku ise bu hassas sinir sisteminin en önemli düzenleyicilerindendir.
Eğer siz de sık sık “uykusuzken daha kötü baş ağrım oluyor” diyorsanız, bunu ciddiye alın. Uyku, migren için ilaç kadar etkili bir savunma aracıdır.
