İlaçlar Aynı Anda İçilir mi? Ağızdan Alınan İlaçların Mideden Emilimi Nasıl Olur?

Prof. Dr. Aynur Özge

İlaç kullanımı, özellikle yaşlandıkça daha yaygın hale gelir. Ancak ilaçların doğru şekilde kullanılmaması hem tedavinin etkinliğini azaltabilir hem de ciddi yan etkilere neden olabilir. Peki, ağızdan alınan ilaçların mideden emilimi nasıl olur? Hangi faktörler bu emilimi etkiler ve yaş ilerledikçe nelere dikkat edilmelidir? İşte bu soruların yanıtları…

Ağızdan Alınan İlaçların Mideden Emilimi Nasıl Olur?

Ağızdan alınan ilaçlar, sindirim sistemine girer ve mideden veya ince bağırsaktan emilerek kana karışır. Emilim, ilacın vücutta etkili olabilmesi için kritik bir aşamadır. Ancak bu süreçte çok sayıda faktör etkili olabilir.

Mideden İlaç Emilimini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

1. Mide Asidi Seviyesi:
   • Bazı ilaçlar mide asidinde çözünürken bazıları mide asidinde bozulabilir.
   • Örneğin, asit düşürücüler (proton pompa inhibitörleri) kullanılıyorsa, mide asidinin azalması, bazı ilaçların emilimini azaltabilir. Gereksiz mide koruyucu kullanımı bu nedenle önerilmez.
2. Mide Boşaltma Süreci:
   • Yemekle birlikte alınan ilaçların mideden boşaltılma süreci yavaşlar.
   • Bu durum, bazı ilaçların etkisini geciktirebilir.
3. Gıdalar ve İlaç Etkileşimleri:
   • Süt ve süt ürünleri demir içeren ilaçların emilimini azaltabilir.
   • Yağ oranı yüksek gıdalar, yağda çözünür ilaçların emilimini artırabilir.
4. İlacın Kimyasal Yapısı:
   • Suda çözünür ilaçlar genellikle ince bağırsakta emilir.
   • Yağda çözünür ilaçlar ise mide emilimi daha hızlı olabilir.

İlerleyen Yaş ile Mideden İlaç Emilimini Etkileyen Faktörler

1. Mide Asidi Azalır: Yaşlandıkça mide asidi üretimi azalır (hipoklorhidri). Bu durum, B12 vitamini, demir ve kalsiyum gibi besin ve ilaç emilimini zorlaştırabilir.
2. Mide Boşaltma Süreci Yavaşlar: Yaşlanan bireylerde midenin boşaltılma süreci uzar. Bu durum, bazı ilaçların etkisinin gecikmesine neden olur.
3. Sindirim Enzimleri Azalır: Sindirim sistemi enzimlerinin azalması, ilaç emilimini azaltabilir.

Karaciğer ve Böbrekte İlaç Metabolizmasını Etkileyen Faktörler

1. Karaciğer Metabolizması:
   • Karaciğer, ilaçları metabolize ederek etkilerini azaltır veya çözünmesini sağlar.
   • Yaşlandıkça karaciğer kan akışı azalır, bu nedenle bazı ilaçların metabolizması yavaşlar ve vücuttan atılması gecikir.
   • Beta-blokerler, benzodiazepinler gibi ilaçların etkisi uzayabilir.
2. Böbrek Fonksiyonları:
   • Yaşlandıkça böbreklerin filtrasyon kapasitesi azalır.
   • İlaçların böbrek yoluyla atılması gecikir, bu da ilacın vücutta birikmesine ve yan etki riskinin artmasına yol açar.
   • Antibiyotikler (aminoglikozidler), digoksin gibi ilaçlarda düzey kontrolü çok önemlidir.

Hangi İlaçlar Birlikte Alınmamalıdır?

Bazı ilaçlar bir arada alındığında etkileşime girer ve etkilerini azaltabilir veya yan etkilere neden olabilir:

1. Antasitler ve Demir Takviyeleri:
   • Antasitler, demir ve bazı antibiyotiklerin emilimini azaltabilir.
2. Kan Sulandırıcılar (Varfarin) ve Antibiyotikler:
   • Antibiyotikler, varfarinin etkisini artırarak kanama riskini yükseltebilir.
3. Tansiyon İlaçları ve Diüretikler:
   • Tansiyon ilaçları diüretiklerle birlikte kullanıldığında elektrolit dengesizliklerine neden olabilir.
4. NSAID’ler (Ağrı Kesiciler) ve Kortizon:
   • Birlikte kullanım midenin tahriş olmasına ve kanama riskine yol açar.

İlerleyen Yaş ile İlaç Kullanımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

1. Doktor Kontrolü:
   • Kullandığınız tüm ilaçları ve ilaç dışı takviyeleri yada özel bir diyet uyguluyorsanız bu durumu doktorunuzla paylaşın.
2. Doz Ayarlaması:
   • Böbrek ve karaciğer fonksiyonlarına göre doz ayarlamaları yapılmalıdır.
3. İlaç Takvimi Oluşturun:
   • Aynı anda birden fazla ilaç kullanımında karışıklığı önlemek için plan yapın.
4. Su Tüketimine Dikkat Edin:
   • Bazı ilaçların etkili olabilmesi için yeterli su ile alınması önemlidir.

Sevgili okurlar, ağızdan alınan ilaçların mideden emilimi ve vücuttaki metabolizması çok sayıda faktöre bağlıdır. İlerleyen yaşla birlikte mide, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında yaşanan değişimler, ilaç kullanımında daha dikkatli olmayı gerektirir.

Önerilerim:

• İlaçları mutlaka doktor veya eczacı tavsiyesine göre kullanın.
• Birlikte kullanılmaması gereken ilaçlara dikkat edin.
• Yaşla birlikte böbrek ve karaciğer fonksiyonlarınızı düzenli olarak kontrol ettirin.

Sağlıklı ve bilinçli bir ilaç kullanımı dileğiyle…