Demans Yaşlılıkta Değil, Çocuklukta Başlar!

Prof. Dr. Aynur Özge

Bugün size pek de akla gelmeyen bir konudan söz etmek istiyorum: Demans (bunama) riskinin çocukluk ve gençlik döneminde başladığı gerçeğinden. Evet, yanlış duymadınız. Bu karmaşık hastalığın temelleri yalnızca yaşlanmayla değil, çok daha erken dönemlerde atılıyor. Bu yüzden beynimizi korumaya çocukken başlamak, ileride daha sağlıklı bir zihinle yaşlanmanın anahtarı olabilir.

Beyin Sağlığının Temelleri Ne Zaman Atılır?

Beynimiz, doğumdan itibaren çevresel ve genetik birçok faktörden etkilenir. Bebeklikte yeterli beslenme, çocuklukta güvenli bir ortamda büyüme, eğitim alma, sosyal ilişkilere katılma gibi temel gelişim adımları, ileride demansa karşı dayanıklı bir beyin altyapısı sağlar.

Özellikle 10–40 yaş arası dönem, demans için risk oluşturan alışkanlıkların (hareketsizlik, sağlıksız beslenme, sigara, yüksek tansiyon gibi) geliştiği kritik bir pencere. Bu dönemde edinilen sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları ise beyni adeta kalkan gibi koruyabilir.

Çocukluk ve Gençlikteki Riskler Neler?

• Düşük eğitim düzeyi
• Hareketsiz yaşam
• Kötü beslenme alışkanlıkları
• Obezite
• Yüksek tansiyon
• Travmalara açık yaşam (kaza, düşme, şiddet vb.)
• Sosyal izolasyon
• Gürültüye bağlı işitme kaybı riski

Ne yazık ki bu faktörlerin bazıları fark edilmeden yıllarca devam eder ve beyin rezervini zayıflatır. Bu da ilerleyen yaşlarda demansın daha kolay gelişmesine neden olur.

Beyni Korumaya Ne Zaman Başlamalıyız?

Cevap çok net: Şimdi ve her yaşta!

👶 Erken Çocuklukta

• Oyunla öğrenmeye teşvik edin.
• Sosyal ve dil gelişimini destekleyin.
• Sağlıklı ve dengeli beslenme sağlayın.
• Hava kirliliğinden mümkün olduğunca uzak durun.

👦 Ergenlik ve Genç Yetişkinlikte

• Spor yapmaya teşvik edin.
• Sosyal kulüplere, sanat ve müziğe yönlendirin.
• Eğitim hayatını destekleyin.
• Ekran süresini sınırlayın, kaliteli uyku alışkanlığı kazandırın.
• Sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmaları için rehberlik edin.

👨‍🦰 Orta Yaşta

• Tansiyon, şeker, kolesterol gibi riskler düzenli takip edilmeli.
• İşitme ve görme kaybı varsa gecikmeden tedavi edilmeli.
• Aktif yaşam sürdürülmeli; sosyal ilişkiler ihmal edilmemeli.

👵 İleri Yaşta

• Fiziksel, zihinsel ve sosyal olarak aktif kalınmalı.
• Beslenme düzeni MIND veya Akdeniz tipi diyetle desteklenmeli.
• Hafif egzersizler, sohbetler, kitap okuma ve yeni şeyler öğrenme teşvik edilmeli.

Sonuç: Yaşam Boyu Beyin Sağlığı İçin Erken Başlayın!

Sevgili okurlar, demans sadece yaşlıların hastalığı değildir. Bugün çocuklarımıza verdiğimiz eğitim, kazandırdığımız alışkanlıklar, sunduğumuz yaşam koşulları onların yarının sağlıklı yaş alan bireyleri olup olmayacağını belirler.

Beyin sağlığı bir yaşam boyu yatırımdır. Ne kadar erken başlarsak, o kadar güçlü bir beyinle, üretken ve bağımsız bir yaşlılık geçirme şansımız olur.

Unutmayın:
🧠 Beyninizi ne kadar erken korumaya başlarsanız, o kadar uzun süre sizinle olur.

Sevgiyle kalın.