Demans mı, Unutkanlık mı? Erken Tanı Hayat Kurtarır!

Prof. Dr. Aynur Özge

Yaş ilerledikçe bazı şeyleri unutmak normal midir? Yoksa bu durum, beyin sağlığımızda başlayan bir sorunun habercisi olabilir mi?

Hepimiz zaman zaman isimleri hatırlamakta zorlanır, markete gidip alacaklarımızı unuturuz. Ancak bu tür unutkanlıkların sıklığı ve kişinin günlük yaşamını ne kadar etkilediği, “normal yaşlanma” ile “demansın erken belirtisi” arasındaki farkı belirler.

🧩 Unutkanlık Her Zaman Demans Anlamına Gelmez

Unutkanlık, yaşla birlikte sıklaşabilir. Bu durum genellikle:

• Yoğun stres,
• Uyku bozuklukları,
• Vitamin eksiklikleri (özellikle B12),
• Depresyon,
• Tiroit hastalıkları gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Bu tür unutkanlıklar genellikle geçici olur ve nedene yönelik tedavi ile düzelir.

🧠 Peki Demans Nedir?

Demans, zihinsel işlevlerin zamanla bozulduğu bir nörodejeneratif hastalık grubudur. En sık görüleni Alzheimer hastalığıdır. Demansta sadece unutkanlık değil;

• Yargılamada bozulma,
• Zaman ve mekânda karışıklık,
• Kelime bulma zorlukları,
• Kişilik değişiklikleri gibi belirtiler de tabloya eklenir.

Bu belirtiler günlük yaşamı belirgin biçimde etkiler.

🔍 Erken Tanı Neden Bu Kadar Önemli?

Erken evrede tanı koymak, demansın ilerlemesini yavaşlatan ilaçların ve tamamlayıcı yaklaşımların zamanında başlanabilmesini sağlar. Ayrıca:

• Hasta ve ailesi gelecek planlamasını yapabilir,
• Risk faktörleri kontrol altına alınabilir (hipertansiyon, şeker hastalığı, işitme kaybı vb.),
• Bilişsel egzersizler ve yaşam tarzı değişiklikleriyle beynin rezerv kapasitesi artırılabilir.

🔔 Dikkat Etmeniz Gereken Uyarı İşaretleri

Eğer bir yakınınızda şu durumları fark ediyorsanız mutlaka bir nöroloji uzmanına başvurun:

• Aynı soruları sık sık sorma,
• İsimleri ve yakın tarihli olayları unutma,
• Eşyaları yanlış yerlere koyup sonra başkalarını suçlama,
• Rutin işleri yaparken zorlanma (örneğin yemek tarifiyle yemek yapamama),
• Tanıdık yerlerde kaybolma.

🧭 Ne Zaman Hekime Başvurmalı?

“Yaşlılıktandır” diyerek geçiştirdiğimiz bazı unutkanlıklar aslında geri dönüşümsüz bir sürecin başlangıcı olabilir. 65 yaş üzerindeki bireylerde hafıza yakınmaları ciddiyetle ele alınmalı, gerekli bilişsel testler, kan tetkikleri ve görüntüleme yöntemleriyle kapsamlı bir değerlendirme yapılmalıdır.

💡 Sonuç: Erken Tanı, Beyne Zaman Kazandırır!

Unutkanlık bazen sadece bir uyarıdır, bazen ise ilerleyici bir hastalığın ilk adımıdır. Aradaki farkı belirlemek için geç kalmadan harekete geçmek gerekir.

Unutmayın:
🔍 Erken tanı konulan demans hastaları, daha uzun ve kaliteli bir yaşam sürebilir.
🧠 Beynimiz bizim en değerli hazinemiz, ona kulak vermeyi ihmal etmeyelim.