Görme Bozukluğu Alzheimer Riskinizi Artırabilir

Prof. Dr. Aynur Özge

Bugün sizlerle önemli bir konuyu ele alacağız: Görme bozuklukları ve Alzheimer hastalığı arasındaki ilişki. Görme bozukluklarının beyin sağlığımıza etkilerini ve yaşla birlikte artan riskleri inceleyeceğiz. Ayrıca, Lancet Komisyonu’nun görme bozukluğu ve demans riskine dair bulgularını paylaşacak ve sağlıklı bir görme ile beyin sağlığını korumanın yollarını tartışacağız.

Yaşla Birlikte Artan Görme Bozuklukları

Yaşlandıkça çeşitli görme bozuklukları riskimiz artar. İşte en yaygın yaşa bağlı görme bozuklukları ve bu bozuklukların oranları:

1. Katarakt: Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşmasıdır. Görme bulanıklığı, ışığa duyarlılık ve gece görme problemleri gibi belirtilerle ortaya çıkar. Tedavi edilmezse görme kaybına yol açabilir. Katarakt cerrahisi, merceğin çıkarılarak yapay bir mercek yerleştirilmesiyle yapılan yaygın ve etkili bir tedavi yöntemidir. 60 yaş ve üzeri bireylerde %50’den fazlasında katarakt görülür.
2. Glokom (göz tansiyonu): Glokom, göz içi basıncının artmasıyla görme sinirine zarar veren bir hastalıktır. Belirtiler genellikle fark edilmez ve sinsi ilerler, bu yüzden “sessiz hırsız” olarak adlandırılır. Tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına neden olabilir. Düzenli göz muayeneleri, erken teşhis ve tedavi için önemlidir. Glokom tedavisinde göz damlaları, lazer tedavileri ve cerrahi yöntemler kullanılabilir. 40 yaş ve üzeri bireylerde %2-3, 70 yaş ve üzeri bireylerde %10’a kadar çıkar.
3. Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (YBMD) (Sarı nokta hastalığı): YBMD, merkezi görmeyi etkileyen ve okuma, yazma gibi günlük aktiviteleri zorlaştıran bir retina hastalığıdır. İki tipi vardır: Kuru tip ve yaş tip. Kuru tip, retina hücrelerinin yavaş yavaş dejenerasyonuyla ortaya çıkar ve daha yaygındır. Yaş tip, anormal kan damarlarının büyümesiyle oluşur ve daha hızlı ilerler. Tedavi seçenekleri arasında vitamin takviyeleri, lazer tedavisi ve ilaç enjeksiyonları bulunur. 65 yaş ve üzeri bireylerde %15-20 arasında görülür.
4. Diyabetik Retinopati: Diyabetik retinopati, yüksek kan şekeri seviyelerinin gözün gören tabakası olan retina damarlarına zarar vermesiyle oluşur. Erken evrede belirtiler fark edilmeyebilir, ancak ilerledikçe bulanık görme, karanlık bölgeler veya görme kaybı meydana gelebilir. Kontrol altına alınmayan diyabet, bu hastalığın hızla ilerlemesine neden olabilir. Tedavi yöntemleri arasında kan şekeri kontrolü, lazer tedavisi ve vitreoretinal cerrahi bulunmaktadır. Diyabet hastalarının %40’ında 40 yaş ve üzeri bireylerde görülür.

Lancet Komisyonu Raporu: Görme Bozukluğu ve Demans Riski

Lancet Komisyonu’nun 2020 yılında yayınladığı ve 2024 31 temmuz tarihinde güncellediği rapor, görme bozukluklarının demans riskini artırabileceğini göstermektedir. Rapora göre, görme kaybı yaşayan bireylerde demans riskinin %30 daha yüksek olduğu belirtilmiştir. Görme bozuklukları, sosyal izolasyon ve depresyona yol açarak beyin sağlığını olumsuz etkileyebilir ve bilişsel gerilemeye katkıda bulunabilir. Görme bozukluklarının demans riskini artırma mekanizması, beyin hücrelerinin yeterli uyarı alamaması ve nöroplastisitenin azalmasıyla ilişkilendirilir.

Sağlıklı Görme ve Beyin Sağlığı İçin Öneriler

Görme bozuklukları ve Alzheimer riskini azaltmak için bazı önerilerde bulunabiliriz. İşte sağlıklı bir görme ve beyin sağlığı için dikkat etmeniz gerekenler:

1. Düzenli Göz Muayeneleri: Yaşlandıkça düzenli göz muayeneleri yaptırmak önemlidir. Erken teşhis edilen görme bozuklukları, tedavi edilerek ilerlemesi durdurulabilir veya yavaşlatılabilir. Özellikle risk altındaki bireyler, yılda bir kez göz doktoruna gitmelidir.
2. Sağlıklı Beslenme: Göz sağlığını destekleyen besinler tüketmek, görme bozukluklarını önlemeye yardımcı olabilir. Özellikle A, C ve E vitaminleri ile omega-3 yağ asitleri açısından zengin gıdalar tüketmeye özen gösterin. Yeşil yapraklı sebzeler, havuç, balık ve kuruyemişler göz sağlığını destekleyen önemli besin kaynaklarıdır.
3. Göz Koruyucu Önlemler: Gözlerinizi zararlı UV ışınlarından korumak için güneş gözlüğü kullanın. Bilgisayar ekranına uzun süre bakmaktan kaçının ve düzenli olarak gözlerinizi dinlendirin. Bilgisayar kullanırken her 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca 20 metre uzağa bakarak gözlerinizi dinlendirin (20-20-20 kuralı).
4. Fiziksel Aktivite: Düzenli fiziksel aktivite, hem genel sağlığınızı hem de göz sağlığınızı korur. Yürüyüş, yüzme ve yoga gibi aktiviteler kan dolaşımını artırarak göz sağlığınızı destekler. Fiziksel aktivite, aynı zamanda obezite ve diyabet gibi göz sağlığını etkileyen kronik hastalıkların riskini azaltır.
5. Sigara Kullanmayın: Sigara içmek, hem göz sağlığınıza hem de beyin sağlığınıza zarar verir. Sigara, katarakt, makula dejenerasyonu ve diğer göz hastalıkları riskini artırır. Sigara kullanımını bırakarak katarakt ve makula dejenerasyonu riskinizi azaltabilirsiniz.
6. Sosyal ve Zihinsel Aktiviteler: Sosyal etkinliklere katılmak ve zihinsel olarak aktif kalmak hem görme sağlığınızı hem de bilişsel sağlığınızı korumaya yardımcı olur. Kitap okumak, bulmaca çözmek ve sosyal gruplara katılmak beyin sağlığınızı destekler. Sosyal aktiviteler, depresyon ve izolasyon riskini azaltarak genel yaşam kalitenizi artırır.

Sevgili okuyucular, görme bozukluklarının Alzheimer hastalığı riskini artırabileceğini unutmayın. Düzenli göz muayeneleri, sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hem görme sağlığınızı hem de beyin sağlığınızı koruyabilirsiniz. Unutmayın ki, sağlıklı gözler ve sağlıklı bir beyin, yaşam kalitenizi artırır.

Kendinize ve sağlığınıza iyi bakın, çünkü “Sağlıklı bir beden ve zihin, mutlu bir yaşamın anahtarıdır.”

Sevgi ve sağlıkla kalın.