Ekran Süreniz Arttıkça Alzheimer Kapınıza Bir Adım Daha Yaklaşır
Prof. Dr. Aynur Özge
Teknolojinin hayatımızdaki yeri giderek artarken, ekran bağımlılığı da özellikle yaşlı nüfus arasında önemli bir sağlık sorunu haline gelmektedir. Televizyon, cep telefonu ve tablet gibi cihazların uzun süreli kullanımı, beyin sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve Alzheimer hastalığı riskini artırabilir. Bu yazıda, ekran bağımlılığının Alzheimer gelişimi üzerindeki etkilerini adım adım inceleyecek ve ideal ekran süresi ve ekran mesafesi konusunda önerilerde bulunacağız.
Dünya Geneli, Avrupa Ülkeleri ve Türkiye’de Yaşlılarda Ortalama Ekran Süresi
Dünya genelinde yaşlı bireylerin ekran süresi giderek artmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, dünya genelinde yaşlı bireyler günde ortalama 4-5 saat ekran başında vakit geçirmektedir. Avrupa ülkelerinde bu süre biraz daha yüksek olup, yaşlı bireyler günde yaklaşık 5-6 saat ekran kullanımı rapor etmektedir. Türkiye’de ise bu süre 4 saat civarındadır. Ekran süresinin artması, beyin sağlığı üzerinde çeşitli olumsuz etkiler yaratabilir.
Uzun Süreli Ekran Kullanımının Beyin Sağlığı Üzerindeki Etkileri
- Fiziksel Aktivitenin Azalması: Uzun süreli ekran kullanımı, fiziksel aktivitenin azalmasına yol açabilir. Yeterli fiziksel aktivite, beyin sağlığı için kritik öneme sahiptir ve eksikliği, Alzheimer hastalığı riskini artırabilir.
- Sosyal İzolasyon: Ekran bağımlılığı, sosyal etkileşimlerin azalmasına ve yalnızlık hissinin artmasına neden olabilir. Sosyal izolasyon, Alzheimer hastalığı için önemli bir risk faktörüdür.
- Uyku Düzeninin Bozulması: Ekran kullanımı, özellikle yatmadan önce, uyku düzenini bozabilir. Uyku bozuklukları, bilişsel işlevlerin azalmasına ve Alzheimer hastalığı riskinin artmasına yol açabilir.
- Dijital Demans: Uzun süreli ekran kullanımı, bilişsel işlevlerde bozulmalara yol açabilir. Bu durum, “dijital demans” olarak adlandırılan ve Alzheimer benzeri belirtilerle kendini gösteren bir durumdur.
- Beyin Üzerindeki Fiziksel Etkiler: Ekran kullanımı sırasında maruz kalınan mavi ışık, beyin hücrelerine zarar verebilir ve oksidatif stresi artırabilir. Bu da Alzheimer hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir.
İdeal Ekran Süresi ve Ekran Mesafesi için Öneriler
- Ekran Süresi: Yaşlı bireyler için günlük ekran süresi 2-3 saat ile sınırlandırılmalıdır. Uzun süreli ekran kullanımından kaçınılmalı ve düzenli molalar verilmelidir.
- Ekran Mesafesi: Ekranla göz arasındaki mesafe en az 60 cm olmalıdır. Bu, göz yorgunluğunu azaltmaya ve mavi ışığın olumsuz etkilerini en aza indirmeye yardımcı olur.
- Fiziksel Aktivite: Ekran başında geçirilen süre boyunca düzenli olarak fiziksel aktiviteler yapılmalıdır. Günlük yürüyüşler, hafif egzersizler ve açık hava aktiviteleri beyin sağlığını destekler.
- Sosyal Etkileşim: Sosyal etkileşimleri artırmak için ekran kullanımı azaltılmalı ve yüz yüze iletişim teşvik edilmelidir. Aile ve arkadaşlarla düzenli görüşmeler, sosyal bağları güçlendirir.
- Uyku Düzeni: Yatmadan önce ekran kullanımından kaçınılmalı ve mavi ışık filtreleri kullanılmalıdır. İyi bir uyku düzeni, bilişsel işlevlerin korunmasına yardımcı olur.
- Mavi Işık Filtreleri: Ekranlarda mavi ışık filtreleri kullanmak, göz sağlığını korumaya ve beyin üzerindeki olumsuz etkileri azaltmaya yardımcı olabilir.
Sonuç
Ekran bağımlılığı, beyin sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve Alzheimer hastalığı riskini artırabilir. Yaşlı bireylerin ekran kullanımını sınırlandırmaları, fiziksel ve sosyal aktiviteleri artırmaları ve uyku düzenlerine dikkat etmeleri önemlidir. Bu önlemler, beyin sağlığını korumaya ve Alzheimer hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Daha fazla okuma için;
1. “Screen Time and Cognitive Health in Older Adults,” Journal of Aging and Health.
2. “The Impact of Screen Use on Sleep Patterns and Cognitive Function,” Sleep Medicine Reviews.
3. “Ekran Bağımlılığı ve Beyin Sağlığı,” Türkiye Klinikleri Journal of Neurology.
4. “Effects of Blue Light on the Brain,” Journal of Neurophysiology.
