Duygularımız Beynimizi mi Yönetir Yoksa Beynimiz mi Duygularımızı Yönetir?

Prof. Dr. Aynur Özge

Bazen bir şarkı çalar, aniden hüzünleniriz.
Bazen biriyle göz göze geliriz ve kalbimiz hızla çarpmaya başlar.
Ya da bir gün her şey yolundayken, sebepsiz yere içimiz daralır…

Peki bu duyguları biz mi seçiyoruz, yoksa beynimiz mi bizi bu duygulara itiyor?

Dilerseniz bu karmaşık ama bir o kadar da büyüleyici ilişkiye birlikte göz atalım.

Beyin mi Duyguyu Yönetir, Duygu mu Beyni?

Cevap biraz karmaşık:
İkisi de!

Beynimiz, duygularımızın oluştuğu yerdir. Ama duygular, beynin kontrol ettiği şeyler değil, beynin ta kendisinden çıkan ürünlerdir. Yani aslında beyin hem yönetici hem etkilenen roldedir.

Duygular Nerede Doğar?

Beynimizde duyguların işlendiği ve yönlendirildiği temel yapılar vardır:

• Amigdala: Tehlike, korku ve tehdit algısını yöneten merkezdir.
• Hipotalamus: Duygularla birlikte ortaya çıkan bedensel tepkileri (kalp atışı, terleme gibi) düzenler.
• Hipokampus: Duyguları geçmişteki anılarla ilişkilendirir.
• Prefrontal Korteks: Duygulara mantık süzgeciyle yaklaşmamızı sağlar. Dürtü kontrolünü ve karar vermeyi yönetir.

Duygular Otomatik Başlar, Yönetimi Bizdedir

Korktuğunuzda kalbinizin hızla çarpması sizin seçiminiz değildir.
Ama sonrasında “Dur bakalım, bu gerçek bir tehdit mi?” diye kendinize sormak beynin yönetici fonksiyonlarının devreye girmesidir.

Yani duygular ilk anda otomatik, sonrasında yönetilebilir tepkilerdir.

Duygular Beyni Nasıl Etkiler?

• Sürekli kaygı ve stres, beynin alarm sistemini aşırı çalıştırır → amigdala büyür, korteks zayıflar.
• Mutluluk ve sevgi gibi olumlu duygular ise BDNF ve dopamin gibi beyin destekleyici molekülleri artırır.
• Travmatik yaşantılar, hipokampusu etkileyebilir → hafıza zayıflar, öğrenme zorlaşır.

Yani duygular, beynin yapısını bile değiştirebilir!

Peki Biz Beynimizi Kullanarak Duygularımızı Düzenleyebilir miyiz?

Kesinlikle evet.

• Nefes egzersizleri,
• Duygu günlüğü tutmak,
• Duygular hakkında konuşmak,
• Doğa ile temas,
• Sanat ve yaratıcılık,
• Mindfulness ve meditasyon gibi yollarla beynin yönetici bölgelerini güçlendirebiliriz.

Böylece amigdala daha az tetiklenir, duygular daha iyi yönlendirilir.

Sonuç: Duygular da Beyin Kadar Gerçektir

Bazen beynimiz duygularımızı yönetir.
Bazen de duygular beynimizi yönlendirir.
Önemli olan, bu ikili arasındaki dengeyi fark edip, duygularla savaşmadan, onları anlamayı öğrenmek.

Sevgili okurlar,

Duygularınızı küçümsemeyin ama onlara esir de olmayın.
Beyninizi tanıyın, duygularınızı anlayın.
Çünkü ikisi birlikte sizi siz yapan şeydir.

Sevgiyle ve dengeyle kalın.