Damar Sertliğiniz Alzheimer İçin Kaderinizi Belirler

Prof. Dr. Aynur Özge

Doğduğun coğrafya kaderindir derler ya, sözkonusu beyinse “doğduğun ve yaşadığın damarlar kaderindir” desek yanlış olmaz. Sıkça duyarız “damar sertliği” yani tıptaki adıyla “ateroskleroz” kelimesini. Ve yine sıkça duyarsınız “şunlar damarlarınıza iyidir, şunlar kötüdür” şeklindeki tavsiyeleri.

Şimdi size Alzheimer penceresinden bakıldığında nedir bu işin aslı kısaca anlatmak istiyorum:

• Hipertansiyon (yüksek tansiyon): Yüksek tansiyon, atardamarların sertleşmesine ve daralmasına neden olarak beyin kan akışını azaltabilir. Bunun sonucunda, beyin hücreleri yeterince oksijen ve besin alamaz, bu da Alzheimer gelişimini teşvik eder.
• Diyabet: Diyabet, kan şekerinin kontrolsüz olduğu bir durumdur. Yüksek kan şekeri seviyeleri, beyin hücrelerine zarar verebilir ve nöronal hasarı artırabilir. Ayrıca, diyabet, damar sertliği (vasküler) sorunlara yol açabilir ve Alzheimer riskini artırabilir.
• Hiperkolesterolemi (yüksek kolesterol): Yüksek kolesterol, atar damar duvarlarında plak birikmesine ve daralmaya neden olabilir. Bu, beyin damarlarının tıkanmasına ve kan akışının azalmasına yol açabilir ki bu da Alzheimer riskini artırır.
• Obezite: Obezite, iltihaplanma seviyelerini artırabilir ve vasküler sağlık üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Ayrıca, obezite, insülin direncini artırarak diyabet riskini artırabilir ve dolayısıyla Alzheimer gelişimini teşvik edebilir.
• Sigara içme ve alkol tüketimi: Sigara içmek, arterlerin daralmasına ve sertleşmesine yol açabilir, bu da beyin kan akışını azaltabilir ve Alzheimer riskini artırabilir. Aynı şekilde, aşırı alkol tüketimi de beyin sağlığını olumsuz etkileyebilir ve Alzheimer riskini artırabilir.

Kritik nokta damarlarınızın orta yaşlarda nasıl olduğudur. Bu Alzheimer ile kesişme yaşınız üzerinde 10 yıla yakın bir kaymaya yok açabilecek denli güçlü bir göstergedir. Damar sertliği risk faktörlerinin bu şekilde Alzheimer hastalığını körüklemesi, temelde beyin sağlığını etkileyen bir dizi faktörün bir araya gelmesinden kaynaklanır.

Vasküler sağlık, beyin için kritik olan kan akışını sağlar. Bu nedenle, vasküler problemler, beyin hücrelerine yeterince oksijen ve besin sağlanmasını engelleyerek beyin hücrelerinin (nöron) hasarı artırabilir ve Alzheimer gelişimini teşvik edebilir. Araştırmalar erken ve orta yaşlarda sahip olunan hipertansiyon, hiperkolesterolemi ve serebrovasküler hastalık gibi orta yaş vasküler risk faktörlerinin yaşamın ilerleyen dönemlerinde Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin artmasıyla bağlantılı olduğunu göstermiştir. Ayrıca, çalışmalar vasküler risk faktörlerinin yalnızca Alzheimer hastalığı riskini artırmakla kalmayıp aynı zamanda hastalığın ilerlemesine de katkıda bulunduğunu göstermektedir. Hipertansiyon, diyabet ve hiperkolesterolemi gibi faktörler daha yüksek

Alzheimer hastalığı ve bilişsel gerileme riskiyle ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, vasküler risk faktörlerinin yükünün Alzheimer hastalığının erken ilerlemesinde önemli bir rol oynadığı gösterilmiştir.

İyi haber ise şudur; Bu risk faktörleri değiştirilebilir olarak kabul edilir ve bunların ele alınması demansın önlenmesine potansiyel olarak yardımcı olabilir. Yukarıdaki faktörlerin hepsi bir araya geldiğinde, Alzheimer riskinin artması kaçınılmaz hale gelebilir. Ancak, endişelenmeyin, çünkü önlem almak mümkündür!

İşte bazı basit adımlar:

• Sağlıklı bir diyet benimseyin: Sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren bir beslenme planı benimseyin.
• Düzenli egzersiz yapın: Haftada en az 150 dakika orta düzeyde aerobik egzersiz yapmayı hedefleyin. Bu bahsedilen kötü karşılaşmayo %70 gibi bir oranda öteleyecektir. Daha ne olsun.
• Kan basıncınızı ve kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutun.
• Sigara içmeyin ve alkol tüketimini sınırlayın.
• Zihinsel ve sosyal aktivitelerde aktif kalın: Bir sosyal grubun içinde olup aktiviteler yapmanın yanı sıra bulmaca çözmek, kitap okumak, yeni hobiler edinmek gibi aktiviteler beyin sağlığınızı koruyabilir.

Unutmayın, küçük değişiklikler büyük farklar yaratabilir. Alzheimer gibi korkulan bir hastalığın riskini azaltmak için sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları edinmek ve düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak hayati önem taşır.

Sağlıklı günler dilerim.