B12 Vitamini ve Alzheimer İlişkisi: Nedir İşin Aslı?

Prof. Dr. Aynur Özge

Her gün vitaminler ve sağlığımız hakkında farklı kaynaklardan çeşitli bilgiler ediniyoruz. Çoğu zaman da birbiriyle çelişen bu bilgileri günlük yaşamımıza nasıl ve ne şekilde entegre edeceğimizi bilemiyor ve zorlanıyoruz. Bu yazıda, B12 vitamini eksikliğinin Alzheimer hastalığı ile ilişkisini ele alacak ve B12 vitamininin beyin sağlığı açısından önemine değineceğim.

B12 Vitamini Hakkında 

B12 vitamini (kobalamin), vücudun doğru bir şekilde çalışması için gerekli olan önemli bir vitamindir. DNA sentezi, kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve sinir sistemi fonksiyonları gibi birçok kritik süreçte rol oynar. B12 vitamini suda eriyen vitaminler grubunda olduğu için yağ dokusunda depolanmadan (zehirlemeden) vücutta sınırlı miktarda depolanabilen bir vitamindir ve çoğunlukla hayvansal gıdalarda bulunur.

Hangi Gıdalardan Alınır ve Vücutta Nereden Emilir?

B12 vitamini en çok kırmızı et, tavuk, balık, süt ürünleri, yumurta ve güçlendirilmiş tahıllar gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. Alındıktan sonra mide asidi tarafından serbest bırakılan B12 vitamininin, ince bağırsakta “intrinsik faktör” adı verilen özel bir proteinle bağlanarak emilmesiyle gerçekleşir. Emilim süreci yaşla birlikte azalabilir, bu nedenle yaşlı bireylerin B12 vitamini alımına özellikle dikkat etmeleri gerekmektedir.

B12 Fazlası Ne Olur?

Vücutta B12 vitamini fazlası genellikle idrar yoluyla atılır. Ancak, çok yüksek dozlarda uzun süreli takviye alımı, bazı bireylerde cilt döküntüleri, baş ağrısı veya mide rahatsızlıkları gibi yan etkilere neden olabilir. B12 vitamininin toksisite riski düşüktür, ancak gereksiz yüksek doz takviyelerden kaçınılmalıdır.

B12 Vitamini Beyin Sağlığı Açısından Neden Önemlidir?

B12 vitamini, sinir hücrelerinin düzgün çalışması ve sinir hücrelerinin çevresindeki “myelin kılıfının” korunması için gereklidir. B12 eksikliği, sinir hücrelerinde hasara yol açabilir ve bilişsel fonksiyonların bozulmasına neden olabilir. Ayrıca, B12 vitamini, homosistein adı verilen bir amino asidin metabolizmasında rol oynar. Yüksek homosistein seviyeleri, beyin sağlığına zarar verebilir ve Alzheimer hastalığı riskini artırabilir. (Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi için Homosistein hakkındaki bloğumuzu okuyabilirsiniz. https://aynurozge.com/vucudumuzdaki-gizli-dusman-homosistein/)

B12 Eksikliği Nasıl Tespit Edilir?

B12 eksikliği, kan testleri ile tespit edilebilir. Tam kan sayımı ve serum B12 düzeyleri ölçülerek B12 vitamini eksikliği belirlenir. Ayrıca, yüksek homosistein ve metilmalonik asit (MMA) seviyeleri de B12 eksikliğinin göstergesi olabilir.

B12 Eksikse Nasıl ve Ne Kadar Süreyle Takviye Edilmelidir?

B12 eksikliği tespit edildiğinde, doktorlar genellikle B12 vitamini takviyesi önerirler. Takviye, oral tabletler veya enjeksiyon yoluyla alınabilir. Eksikliğin şiddetine bağlı olarak, başlangıçta yüksek dozlarda (örneğin, haftada bir enjeksiyon veya günde 1000 mcg oral doz) ve ardından idame dozu olarak daha düşük miktarlarda alınır. Takviye süresi, eksikliğin nedeni ve şiddetine bağlı olarak değişir, ancak genellikle aylarca sürebilir. Bazı hastalarda “intrensek faktör” olarak bilinen ve yukarıda da bahsettiğimiz, B12 nin emilimini sağlayan aracı molekül hiç üretilemez. Bu durumda B12 vitamini takviyesi yıllarca veya ömür boyu devam ettirilmek zorunda kalınır.

B12 Eksikliği Ne Zaman Alzheimer Riski Oluşturur?

B12 eksikliği, uzun süre devam ederse, sinir hücrelerinde kalıcı hasara ve bilişsel fonksiyonlarda ciddi bozulmalara yol açabilir. Bu durum, Alzheimer hastalığı riskini artırabilir. Araştırmalar, B12 eksikliği olan bireylerde, normal B12 seviyelerine sahip olanlara göre daha yüksek Alzheimer hastalığı riskinin bulunduğunu göstermektedir. Bu nedenle, B12 seviyelerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve eksikliklerin zamanında giderilmesi büyük önem taşır.

Sonuç

B12 vitamini, beyin sağlığı için hayati öneme sahiptir. B12 eksikliği, sinir hücrelerine zarar vererek Alzheimer hastalığı riskini artırabilir. Bu nedenle, özellikle yaşlı bireylerin B12 vitamini alımına dikkat etmeleri ve düzenli olarak B12 seviyelerini kontrol ettirmeleri önemlidir. Sağlıklı bir diyet ve gerektiğinde takviye kullanımı, beyin sağlığını korumada önemli bir rol oynar.

Daha fazla okuma için;
1. “Vitamin B12: Vital Nutrient for Good Health,” Harvard Health Publishing.
2. “Vitamin B12 Deficiency and Cognitive Impairment,” Journal of Alzheimer’s Disease.
3. “The Role of Vitamin B12 in Neurodegenerative Disease,” International Journal of Molecular Sciences.
4. “B12 Vitamini ve Beyin Sağlığı,” Türkiye Klinikleri Journal of Neurology.