Attığınız Her Adım Sizi Alzheimer’den Bir Adım Uzağa Götürür
Prof. Dr. Aynur Özge
Günümüzde, beyin sağlığına yönelik egzersizin önemi giderek daha fazla kabul görmektedir. Araştırmalar, fiziksel aktivitenin, genel sağlık üzerinde olduğu kadar, beyin sağlığı ve Alzheimer hastalığı riskini azaltmada da önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Bu yazıda, egzersizin beyin sağlığına olan etkilerini ve özellikle Alzheimer hastalığı üzerindeki potansiyel faydalarını ele alacağız.
Egzersizin Beyin Sağlığı Üzerine Etkileri
Fiziksel aktivitenin beyin sağlığına olan olumlu etkileri, çeşitli mekanizmalar aracılığıyla gerçekleşir. Düzenli egzersiz, serebral kan akışını artırır, beyin hacmini korur ve nörogenezi (yeni nöronların oluşumu) destekler. Bu süreçler, bilişsel işlevlerin korunmasına ve geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, egzersiz, beyin hücrelerini oksidatif stresten ve iltihaplanmadan koruyan nörotrofik faktörlerin (örneğin BDNF) salınımını teşvik eder.
Alzheimer Hastalığı ve Egzersiz
Alzheimer hastalığı, beyin hücrelerinin yavaş yavaş ölmesiyle karakterize edilen ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Fiziksel aktivitenin, Alzheimer hastalığının başlamasını geciktirebileceği veya ilerlemesini yavaşlatabileceği yönünde güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Lancet Komisyonu’nun demans önleme raporuna göre, fiziksel aktivite, Alzheimer hastalığı riskini azaltmada en önemli modifiye edilebilir faktörlerden biridir.
Birçok çalışma, fiziksel olarak aktif bireylerde Alzheimer hastalığı riskinin azaldığını göstermektedir. Örneğin, orta yaş döneminde düzenli egzersiz yapan bireylerin, ileri yaşlarda Alzheimer hastalığı geliştirme olasılıklarının daha düşük olduğu bulunmuştur. Bu koruyucu etkiler, egzersizin beyin üzerindeki doğrudan etkilerinin yanı sıra, obezite, diyabet ve hipertansiyon gibi diğer risk faktörlerini azaltmasıyla da ilişkilidir.
Egzersiz Türleri ve Beyin Sağlığı
Aerobik egzersizler (örneğin yürüyüş, koşu, yüzme), direnç egzersizleri (ağırlık kaldırma) ve esneklik çalışmaları (yoga, pilates) beyin sağlığı üzerinde faydalı etkiler gösterebilir. Aerobik egzersizlerin, beyinde kan akışını artırarak bilişsel işlevleri iyileştirdiği bilinmektedir. Direnç egzersizleri ise kas kütlesini korumanın yanı sıra, beyin hücrelerinin sağlığını koruyucu nöroprotektif etkiler sağlayarak bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilir.
Egzersizin beyin sağlığı üzerindeki olumlu etkileri geniş çapta kabul görmüş olup, özellikle Alzheimer hastalığı riskini azaltmada önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Düzenli fiziksel aktivite, sadece genel sağlık için değil, aynı zamanda beyin sağlığını korumak ve Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların önlenmesinde de kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, yaşam tarzı değişiklikleri yaparak düzenli egzersizi hayatımıza dahil etmek, uzun vadede beyin sağlığımızı korumak için atılacak önemli bir adımdır.
Daha fazla okuma için:
1. Orgeta V, Mukadam N, Sommerlad A, Livingston G. The Lancet Commission on Dementia Prevention, Intervention, and Care: a call for action. The Lancet. 2017.
2. Low A, Prats-Sedano MA, McKiernan E, et al. Modifiable and non-modifiable risk factors of dementia on midlife cerebral small vessel disease in cognitively healthy middle-aged adults: the PREVENT-Dementia study. Alzheimer’s Research & Therapy. 2022;14:154.
